MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

29 listopada 2018 roku Prezydent RP podpisał ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników do sklepów i restauracji. Dzięki temu już od 1 stycznia 2019 roku rolnicy, już bez żadnych obaw, mogą umieszczać swoje wyroby w placówkach handlowych i gastronomicznych. Łatwiej będzie im również rozliczać się z prowadzonej działalności handlowej – mniej biurokracji i mniej zezwoleń.

Celem znowelizowanej ustawy było poszerzenie możliwości zbywania wyprodukowanej żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego (RHD) o sprzedaż jej  na rzecz takich podmiotów jak: sklepy, stołówki, restauracje i inne placówki o podobnym charakterze. Oznacza to, że podmioty prowadzące rolniczy handel detaliczny zyskały szerszy zakres odbiorców wyprodukowanej żywności.

Ponadto ustawa ma stworzyć zachęty podatkowe w celu zwiększenia liczby producentów rolnych uzyskujących dodatkowe przychody  z przetwórstwa sposobem domowym produktów rolnych.

Ułatwione zostaje rozpoczęcie działalności przez podmioty zmierzające prowadzić produkcję żywności na niewielką skalę w pomieszczeniach używanych głównie jako prywatne domy mieszkalne, gdzie regularnie przygotowuje się żywność, aby wprowadzić ją do obrotu. Zniesiony zostaje obowiązek zatwierdzenia tego rodzaju działalności przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego (żywność pochodzenia niezwierzęcego) lub powiatowego lekarza weterynarii (produkty pochodzenia zwierzęcego lub żywność złożona). Od stycznia 2019 roku podmioty zamierzające prowadzić taką  działalność są zobowiązane jedynie do złożenia wniosku do ww. organów urzędowej kontroli żywności  o wpis do rejestru zakładów. Wniosek składa się w formie pisemnej, co najmniej 30 dni przed rozpoczęciem działalności do właściwego terytorialnie Powiatowego Lekarza Weterynarii  (PIW) lub do Powiatowego Inspektora Sanitarnego (PIS), w terminie 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności w przypadku produkcji i sprzedaży produktów pochodzenia niezwierzęcego.

Dla podmiotów prowadzących działalność w ramach RHD produktami pochodzenia zwierzęcego lub żywnością złożoną nie ma obowiązku sporządzania projektu technologicznego zakładu i kontroli na miejscu przed rejestracją zakładu, ale działalność można rozpocząć dopiero po uzyskaniu decyzji administracyjnej o wpisie do rejestru Powiatowego Lekarza Weterynarii i nadaniu zakładowi weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego (WIN).

Rolnicy, bo dotyczy to tylko i wyłącznie rolników, którzy zdecydują się na prowadzenie rolniczego handlu detalicznego, mają wszelkie ułatwienia  zarówno, w zakresie rejestracji działalności, jak i prowadzenia produkcji i sprzedaży. Prowadząc rolniczy handel detaliczny, trzeba pamiętać o limitach sprzedaży, z którymi wcześniej warto się zapoznać.  W tym zakresie obowiązuje rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 roku, w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania  (Dz. U., poz. 2159). Maksymalne ilości określono oddzielnie dla: żywności pochodzenia niezwierzęcego innej niż surowce oraz żywności złożonej (16 rodzajów), surowców pochodzenia zwierzęcego (7 rodzajów), produktów pochodzenia zwierzęcego innych niż surowce (8 rodzajów) i surowców pochodzenia niezwierzęcego (124 rodzaje).

Nadzór nad bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego i żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i pochodzenia zwierzęcego (tzw. żywność złożona), powierzony został Inspekcji Weterynaryjnej, a nad żywnością pochodzenia niezwierzęcego pozostał w kompetencjach Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Natomiast sprawowanie nadzoru nad jakością handlową żywności znajdującej się w rolniczym handlu detalicznym zlecono Głównej Inspekcji Jakości Artykułów Rolno-Spożywczych ( GIJHARS).

Żywność sprzedawana w ramach rolniczego handlu detalicznego musi spełniać, tak jak wszystkie inne produkty, wymagania w zakresie oznakowania stosownie do przepisów zawartych m.in. w rozporządzeniu nr 1169/2011 z dnia 25 października 20111 r. i w rozporządzeniu MRiRW z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych (Dz. U. z 2015 r., poz. 29 z póz. zm..) Zatem w oznakowaniu opakowanego środka spożywczego, etykiety muszą zawierać informacje dotyczące identyfikacji, czyli nazwę danego produktu, jak również jego skład, czyli co zawiera produkt, ilość netto żywności, datę trwałości, imię i nazwisko oraz adres producenta. Nie ma natomiast konieczności podawania informacji o wartości odżywczej na produktach.  W przypadku produktów sprzedawanych bez opakowań (np. luzem), miejscem prezentacji informacji o danym środku spożywczym będzie wywieszka w miejscu jego sprzedaży.

Wytyczne dotyczące znakowania żywności zbywanej w ramach RHD znajdują się na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych www.ijhars.gov.pl

Wymagania higieniczno-sanitarne przy produkcji i sprzedaży żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego nie są rygorystyczne. Rolnicy są zobowiązani do spełnienia, przede wszystkim ogólnych wymogów higieny rozporządzenia (WE) nr 852/2004, w sprawie higieny środków spożywczych, określonych w załączniku II, w rozdziale II. Przepisy ww. rozporządzenia przewidują, że w przypadku gdy produkcja prowadzona jest przy wykorzystaniu pomieszczeń używanych głównie jako prywatne domy mieszkalne (np. przy wykorzystaniu sprzętu i urządzeń gospodarstwa domowego w kuchni domowej), zamiast wymogów określonych w załączniku II w rozdziale I i II, obowiązują  wymogi określone w załączniku II, w rozdziale III (uproszczone wymagania higieniczne). Przy prowadzeniu produkcji żywności  w warunkach kuchni domowej, rolnicy powinni stosować się do wymagań dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) i dobrej praktyki higienicznej (GHP) i kierować się ich  podstawowymi zasadami. Przepisy rozporządzenia 252/04 powinny być stosowane w sposób elastyczny, biorąc pod uwagę zakres prowadzonej działalności,  wielkość zakładu i jego specyfikę.    

Ustawodawca podwyższył kwotę przychodów zwolnionych z podatku dochodowego  od osób fizycznych z 20 000 zł do kwoty 40000 zł rocznie.

Po przekroczeniu limitu 40 tys. złotych, uzyskany w roku podatkowym przychód można opodatkować 2% ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, przychodów od sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych. W tym celu wymagane jest złożenie stosownego oświadczenia w urzędzie skarbowym. Ryczałtową formę podatku można prowadzić przy przychodach do 250 tys. euro rocznie. Przekroczenie tego limitu w roku podatkowym  oznacza, że w następnym roku podatnik nie będzie mógł opodatkować swoich przychodów ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Ustawa o rolniczym handlu detalicznym weszła w życie 1 stycznia 2017 roku – ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników z 16 listopada 2016 roku (Dz. U., poz. 1961). Zgodnie z prowadzonymi zmianami rolniczy handel detaliczny, to handel polegający na zbywaniu żywności, pochodzącej w całości lub części z własnej uprawy, hodowli lub chowu, wyłącznie konsumentowi końcowemu. Tak więc w ramach RHD możliwe jest zbywanie surowców (produktów produkcji pierwotnej) oraz żywności przetworzonej (produkty mięsne, produkty mleczne, produkty „złożone”, przetwory z owoców i warzyw, pieczywo) konsumentowi końcowemu, a także do zakładów prowadzących handel detaliczny, czyli do sklepów, restauracji, stołówek itd. z przeznaczenie dla konsumenta finalnego. W sprzedaży bezpośredniej możliwa była jedynie sprzedaż surowców, czyli rolnicy nie mogli sprzedawać żywności przetworzonej. Zatem konsument nie mógł legalnie kupić w gospodarstwie, kiełbasy, sera, czy innych przetworów. Natomiast w rolniczym handlu detalicznym rolnik będzie mógł sprzedawać przetwory, ale pod warunkiem, że do produkcji danego produktu użyto, co najmniej 50% surowca (z wyłączeniem wody), pochodzącego z własnego gospodarstwa (uprawy, hodowli, chowu). I tak rolnicy z własnej  produkcji mogą wytwarzać szynki, kiełbasy, pasztety, jak również masła, sery, dżemy czy pierogi i sprzedawać je odbiorcy końcowemu (np. turystom czy sąsiadom), w rzeczywistości każdym miejscu. Może się to odbywać zarówno, w swoim gospodarstwie, na festynach, na targach, a teraz również w sklepach i restauracjach.

W ramach rolniczego handlu detalicznego mięso zwierząt kopytnych (np. bydło, świnie, owce, kozy) przetwarzane i wprowadzane na rynek musi pochodzić z uboju  przeprowadzonego w rzeźni zatwierdzonej przez lekarza weterynarii, a przemiał zbóż i wytwarzanie mąki, kasz, płatków czy otrąb odbywa się w wyspecjalizowanych zakładach. Obowiązuje zakaz wykorzystywania  do produkcji mięsa zwierząt kopytnych, pozyskanego z uboju dokonanego poza zatwierdzoną rzeźnią, np. z uboju na tzw. własny użytek.

W związku z modyfikacją definicji RHD, zbywanie żywności do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczenie dla konsumenta końcowego, będzie mogło się odbywać pod warunkiem, że zakłady te będą zlokalizowane na obszarze województwa, w którym ma miejsce prowadzenie produkcji żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego lub na obszarach powiatów lub miast stanowiących siedzibę wojewody lub sejmiku województwa, sąsiadujących  z tym województwem.

Jednak zbywanie żywności będzie musiało być udokumentowane w sposób umożliwiający określenie ilości zbywanej żywności, rocznie. Wpisów w dokumentacji należy dokonywać niezwłocznie po każdorazowym zbyciu żywności. Dzienne przychody muszą być ewidencjonowane w dniu sprzedaży. Dokumentację musimy przechowywać przez dwa lata, licząc od końca roku kalendarzowego, za który została sporządzona. Tak naprawdę rejestracja sprzedaży może być prowadzona w zwykłym zeszycie. Rolnik musi zapisać jedynie, numer kolejnego wpisu, datę zbycia żywności, ilość i rodzaj zbywanej żywności i za jaką kwotę sprzedał.

Poza tym zbywanie żywności nie będzie mogło być dokonywane  z udziałem pośrednika, z wyjątkiem zbywania żywności podczas imprez okolicznościowych, tj. targów, wystaw, festynów lub kiermaszów  organizowanych w celu promocji żywności, pod warunkami wskazanymi w ustawie.

Ustawa wprowadza wymóg, aby w miejscu zbywania żywności konsumentowi finalnemu przez podmiot prowadzący rolniczy handel detaliczny, w tym przez pośrednika, umieszczony był, w sposób czytelny i widoczny dla konsumenta, napis „Rolniczy Handel Detaliczny” wraz z danymi producenta obejmującymi imię i nazwisko, albo nazwę i siedzibę podmiotu prowadzącego RHD, adres miejsca prowadzenia produkcji tej żywności, weterynaryjny numer identyfikacyjny podmiotu, o ile taki numer został nadany.

Józef Rusnak, dn. 21.08.2019 r.