Filary ekonomii społecznej

Lokalne inicjatywy czy inne działania mające charakter działalności gospodarczej, obok generowania dochodów skupiają się na realizacji celów społecznych, będąc jednocześnie punktem wyjściowym dla ekonomii społecznej.
Finansowe zyski są ważne, jednak rola jaką odgrywają ludzie, jest wartością w tych działaniach nadrzędną. Chodzi tu przede wszystkim o realizacje wspólnych celów społecznych, wspierających wysiłki ludzi i podmiotów zaangażowanych w pomoc osobom potrzebującym.
Główną ideą tego typu działań jest możliwość wsparcia osób mających trudności z odnalezieniem się w codziennym życiu. Szczególnie tych poszukujących pracy, czy będących w trudnej sytuacji życiowej – zarówno bezrobotnym, seniorom, wykluczonym społecznie, niepełnosprawnym, w depresji czy innymi dysfunkcjami.

Niebagatelną rolę w walce z tego typu problemami, jak i walką nad poprawą statusu materialnego i społecznego osób potrzebujących odgrywają podmioty zapewniające im zatrudnienie, czy pomagające w znalezieniu pracy lub innej aktywności podnoszącej samoocenę zainteresowanych. W takich sytuacjach warto poszukać pomocy w podmiotach takich jak:
- organizacje pozarządowe,
- spółdzielnie socjalne (przedsiębiorstwa o charakterze społecznym, których celem jest nie tylko prowadzenie działalności gospodarczej, ale też wspieranie osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Prowadzą swoją działalność w różnych branżach: edukacyjnych gastronomicznych, biurowych, gastronomicznych, nawet budowlanych),
- spółdzielnie pracy (w tym spółdzielnie inwalidów, niewidomych oraz produkcji rolnej),
- przedsiębiorstwa społeczne (w tym m.in. zatrudniające i aktywizujące osoby nie mogące samemu znaleźć zatrudnienie, zagrożonym wykluczeniem społecznym, co sprzyja ich reintegracji społecznej),
- jednostki reintegracyjne (których głównym działaniem jest pomoc społeczna i zawodowa osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym, jak: Zakłady Aktywności Zawodowej, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Centra Integracji Społecznej, Kluby Integracji Społecznej).

W obecnych czasach, gdy na rynku pracy istnieje duża konkurencja, skupienie się na tym by jak najwięcej zarobić, często jak najmniejszym kosztem, to podmioty ekonomii społecznej wydają się być w trudnym położeniu. Szczególnie po trudnych latach przełomu XX i XXI wieku, gdy nacisk na to by osiągnąć sukces finansowy firm był wyjątkowo duży.
A to w sytuacji podmiotów działających w dużej części społecznie było niemałym wyzwaniem.
Ostatnie lata jednak wskazują na tendencje idących zmian. Widoczne jest to właściwie w większości dużych firm i przedsiębiorstw, gdzie już nie same finanse warunkują sposób nagradzania swoich pracowników. Wiele z nich oferuje swoim pracownikom wsparcie w postaci organizacji i urozmaicenia spędzania wolnego czasu (imprezy integracyjne), czy różnego typu dopłat do usług wpływających na poprawę komfortu życia (dopłaty do wczasów, pakietów medycznych, kart sportowych itp.).

W dzisiejszym świecie idea promowania społecznej integracji, aktywizacja i wspieranie osób potrzebujących jest szczególnie istotna. W ten właśnie trend wpisują się przedsiębiorstwa ekonomii społecznej.
Ich działalność pomaga w kreowaniu lepszego i bardziej otwartego społeczeństwa.
Poza pobudzaniem aktywności społecznej, inicjowaniem i rozwojem partnerstw lokalnych wspierają działania reintegracyjne.
Przedsiębiorstwa te mają charakter społeczny, lokalny, a prowadzone są nierzadko przez osoby które takiej pomocy wcześniej wymagały, o różnym doświadczeniu życiowym, wieku, co dodatkowo wpływa na wzmocnienie ich poczucia jedności, wzajemnego wsparcia.

Obecnie funkcjonujące podmioty ekonomii społecznej mogą również liczyć na większe wsparcie, także publiczne. Szczególnie w sytuacjach dotyczących:
- zatrudnienia oraz integracji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
- rozwijania potencjału podmiotów ekonomii społecznej i przedsiębiorstw społecznych w zakresie realizacji usług społecznych,
- rozwijania działalności gospodarczej, działalności odpłatnej pożytku publicznego i innej działalności odpłatnej oraz konkurencyjności.

Coraz częściej wśród podmiotów które są wymieniane jako element ekonomii społecznej pojawiają się też gospodarstwa opiekuńcze.
Gospodarstwa te są elementem ekonomii społecznej, formą rolnictwa społecznego, łączącego tradycyjne rolnictwo z usługami opiekuńczymi, terapeutycznymi i społecznymi, co sprzyja integracji i aktywizacji społecznej osób potrzebujących wsparcia. W niektórych sytuacjach gospodarstwa mogą wymagać dodatkowej adaptacji do wymagań nowych podopiecznych (klientów, pracowników).
Przebywające w gospodarstwach opiekuńczych osoby, którymi mogą być zarówno seniorzy jak i osoby zmagające się z różnymi trudnościami (bezrobotni, zmagający się z uzależnieniami, czy z dysfunkcjami) mogą okazać się silnym wsparciem funkcjonującego gospodarstwa. Szczególnie w sytuacji gdy coraz częściej brakuje na wsi rąk do pracy.
Taka pomoc innym może przynosić korzyść nie tylko osobom potrzebującym.
Także rolnikom, którzy dzięki tej współpracy mogą odnieść korzyści zarówno dla własnej działalności (zapewniona pomoc w sytuacjach wzmożonych prac) jak również mogą zwyczajnie czuć satysfakcję z niesienia pomocy innym (w wielu przypadkach osoby tu przebywające i pracujące mogą się na nowo poczuć potrzebne i samowystarczalne), czy (w kontekście społecznym) zwiększyć znaczenie pracy rolników w oczach całego społeczeństwa.

W perspektywie działań podmiotów ekonomii społecznej korzyści zarówno dla osób z nimi związanych jak i dla lokalnych społeczności są nieocenione. Poprzez swój charakter podnoszą znaczenie wartości człowieka, wpływają na zrozumienie istnienia problemów które mogą dotyczyć każdego.
Ich działalność, wspierająca osoby wymagające opieki wzmacnia je. Buduje relacje międzyludzkie, w wymiarze lokalnym, i nie tylko.
Osoby zatrudnione w przedsiębiorstwach, podmiotach ekonomii społecznej czują potrzebę działania dla siebie i innych, przez co mogą patrzeć spokojniej na przyszłość swoją i bliskich.

Bibliografia:

https://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/

https://www.gov.pl/web/rodzina/ekonomia-spoleczna-i-solidarna-1

https://www.gov.pl/web/rolnictwo/gospodarstwa-opiekuncze

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz.U. 2006 nr 94 poz. 651)

Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej (Dz.U. z 2022 r. poz. 1812)